Bitwa o Stalingrad

Późnym popołudniem, 23 sierpnia 1942 roku w północnej dzielnicy Stalingradu rozległ się dudniący odgłos czołgowych gąsienic, a po chwili na szczycie urwistego brzegu Wołgi stanął pierwszy niemiecki czołg. Wydawało się że miasto za chwilę wpadnie w ręce wroga. Niemieckie samoloty obróciły już centrum miasta w płonące zgliszcza, zabijając 40 tys. ludzi. Tysiące innych uciekało na wschód przez Wołgę. Po ofensywie zatrzymanej niemieckiej zatrzymanej przez wojska rosyjskie zeszłej zimy, 9 lipca Hitler rzucił swoje wojska na Kaukaz. Cztery dni później zdecydował się zaatakować przemysłowe miasto Stalingrad, które w dużym stopniu wspomagało wojenny wysiłek ZSRR. Gdy wojska niemieckie dotarły do miasta okazało się że jest ono gotowe do długotrwałej obrony. Mimo to 6 armia pod dowództwem gen. Friedricha von Paulusa, wspomaganego przez 4 armię pancerną gen. Hermanna Hotha, zdołała złamać opór obrońców i dotarła do Wołgi zajmując część miasta. Do pełni szczęścia należało zdobyć resztę, ulica za ulicą. Wprowadzona do boju 62 Armia Radziecka pod dowództwem gen. Wasilija Czujkowa zastosowała zaimprowizowaną taktykę w celu obrony miasta. Oddziały podzielono na liczące kilku lub kilkunastu żołnierzy "grupy szturmowe", które walczyły o każdy zburzony dom, każde piętro, a nawet każdy fragment gruzu. Mieszkańcy czynnie pomagali wojsku, przekopując przejścia przez zawalone gruzami ulice, łopatami których końcówki zaostrzono do walki wręcz. Żołnierze pod osłoną nocy, obwiązywali stopy by bezszelestnie przejść przez ulicę lub czołgając się w tunelach by nazajutrz zająć jak najlepsze pozycje. Pewien niemiecki żołnierz pisał do domu: "Stalingrad nie jest już miastem, jest ogromną chmurą pożaru, oślepiającego dymu... psy rzucają się desperacko do Wołgi i płyną na drugi brzeg... zwierzęta uciekają z tego piekła....tylko człowiek może tu wytrzymać." W nacierających Niemców kierowano każdą dostępną broń, rzucano nawet kamieniami. W tym samym czasie generał Gieorgij Żukow, zastępca naczelnego dowódcy Armii Czerwonej szykował 500 tys ludzi 90
0czołgów i 1100 samolotów przed kontrofensywą mającą na celu odciążenie Stalingradu. Atak opóźniono do nadejścia zimy, ponieważ czołgom lepiej się jeździ po twardej zamarzniętej ziemi. Do tego czasu żołnierze gen. Czujkowa mieli za zadanie wciągnąć do walki jak największą liczbę żołnierzy wroga. Walki były niezwykle zacięte i krwawe. Dewiza Stalina "ani jednego kroku w tył" była bezwzględnie wykonywana.



Oddziały NKWD na tyłach jednostek frontowych, rozstrzeliwało żołnierzy wycofujących się z pola bitwy. Niemieckie linie zaopatrzenia były nadmiernie rozciągnięte i zaopatrzenie często się opóźniało lub wpadało w ręce rosyjskich partyzantów. Dowództwo niemieckie spodziewając się kontruderzenia ze strony Armii Czerwonej, wysłało w rejon walk 22 Dywizję Pancerna. Plan ten z góry był skazany na porażkę, gdyż w ponad połowie czołgów spaliła się instalacja elektryczna z powodu ciężkich mrozów. Ostatecznie 19 listopada wojska Żukowa przypuściły silne natarcie, okalając miasto dwoma skrzydłami. Odcięto w ten sposób wojska wspomagające 6 amie, a von Paulus znalazł się w okrążeniu. Zorientowany w sytuacji von Paulus zadepeszował do Hitlera o zgodę na wyrwanie się z okrążenia i odwrót. Hitler jednak nie chciał o tym słyszeć. Wydał rozkaz aby armia zajęła pozycje obronne i czekała na pomoc. Dla podtrzymania wartości bojowej wojska zaopatrzenia miało docierać drogą lotniczą, do czasu aż wojska pancerne dotrą do i przerwą pierścień okrążenia. Plan był jednak tragiczną pomyłką. Luftwaffe bezskutecznie chciało dotrzeć do Stalingradu, tracąc przy tym prawie 500 samolotów, a śpieszące z odsieczą czołgi zatrzymały się 50 km przed miastem. Tak więc 6 armia stanęła przed koniecznością przetrwania Rosyjskiej zimy bez zaopatrzenia, żywności i leków. Odmrożenia pozbawiały czucia w stopach niemieckich żołnierzy. Biegunka, Tyfus i inne choroby zbierały przerażające żniwo. 4000 koni należących do wyposażenia armii zostało zabitych na mięso. Gdy i tego zabrakło wprowadzono drastyczne cięcia żywnościowe (miska zupy i 60 gram chleba dziennie na osobę). 20 tys. żołnierzy wałęsało się lub koczowało w ruinach Stalingradu. Żołnierz niemiecki pisał: "Stalingrad śmierdzi rozkładającymi się zwłokami, pożarem, zniszczeniem i kwaśnym zapachem beznadziei". Wojska Żukowa zacieśniały coraz bardziej pierścień okrążenia, toteż Paulus porzucił kwatery dowództwa w Gumraku 10 km od centrum miasta. Awansowany kilka dni wcześniej na marszałka polnego
Paulus powitał Rosjan, wkraczających do zaimprowizowanej w sklepie kwatery nie nazistowskim pozdrowieniem ręką lecz zwykłym "Dzień dobry". Walka o Stalingrad kosztowała siły niemieckie 147 tys. żołnierzy przy stratach Rosjan 47 tys. 91 tys. niemieckich jeńców pomaszerowało na prawie pewną śmierć do obozów. Wśród zgliszcz, śmierci i hańby sen Hitlera o podboju Rosji stał się fatamorganą.


Opracował Maarcinos